Η Ύδρα

Ιστορική αναδρομή
Σύμφωνα με την επικρατέστερη ετυμολογία, η ονομασία της Ύδρας οφείλεται στον υδάτινο πλούτο της κατά το απώτατο παρελθόν. Το νησί είχε κατοικηθεί ήδη από την ύστερη νεολιθική εποχή, όπως μαρτυρούν αρχαιολογικές ανασκαφές . Στη θέση Επισκοπή έχουν διασωθεί ίχνη αρχαίων οικισμών. Αργότερα, στους μυκηναϊκούς χρόνους, στην Ύδρα εγκαταστάθηκαν οι Δρύοπες, ένας λαός ο οποίος ζούσε προηγουμένως στις ορεινές περιοχές της Οίτης και του Παρνασσού και ο οποίος κατέφυγε στο νησί κάτω από την πίεση των Δωριέων. Στους αιώνες που ακολούθησαν παρέμενε ένας τόπος τραχύς και σχεδόν έρημος, αποκομμένος από την ιστορική και πολιτιστική εξέλιξη. Η πρώτη αναφορά στο νησί – με το όνομα Υδρέα – βρίσκεται στον Ηρόδοτο, συγχρόνως με την πληροφορία ότι το αγόρασαν από τους Ερμιονείς, Σάμιοι πολιτικοί φυγάδες, οι οποίοι στη συνέχεια το έδωσαν στους Τροιζήνιους (περίπου το 525 π.Χ.). Για τους επόμενους αιώνες οι πληροφορίες που υπάρχουν είναι ελάχιστες. Στις δυτικές μεσαιωνικές πηγές – κυρίως γεωγραφικά κείμενα και χάρτες – το όνομα του νησιού εμφανίζεται παραλλαγμένο με διάφορες μορφές (Sidra, Sidre, Sidera, Sidero, Sidro κ.α.), ενώ δεν έχει διευκρινιστεί ο χρόνος καθιέρωσης του σημερινού ονόματος.
Η Ύδρα παρέμενε σχεδόν ακατοίκητη από το δεύτερο μισό του 15ουαιώνα, όμως αρχίζει ο εποικισμός της με την εγκατάσταση αλβανόφωνων από την γειτονική Πελοπόννησο. Οι ταραγμένες συνθήκες που επικρατούσαν τον 16οκαι 17ο αιώνα και η συνακόλουθη έλλειψη ασφάλειας, ήταν η κύρια αιτία της εγκατάστασης στο νησί νέων οικογενειών, αλβανόφωνων και ελληνικών, από διάφορες περιοχές του ελλαδικού και μικρασιατικού χώρου. Την εποχή αυτή (δεύτερο μισό του 17ου αιώνα), αρχίζει να διαμορφώνεται ο σημερινός οικισμός της Ύδρας αλλά και να τίθενται οι βάσεις για την μεταγενέστερη ανάπτυξη της ναυτιλίας, αφού το άγονο έδαφος του νησιού ανάγκασε τους κατοίκους να αναζητήσουν στη θάλασσα τους πόρους της επιβίωσης και αργότερα της ευημερίας τους.
Τον 18ο αιώνα οι Υδραίοι άρχισαν να επιδίδονται στη ναυπήγηση μικρών ιστιοφόρων (τρεχαντήρια) και από τα μέσα του ίδιου αιώνα, πλοίων μεγάλης χωρητικότητας που έπλεαν σε όλη την Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα. Παράλληλα οι πολεμικές συγκρούσεις και οι εξεγέρσεις στον ελλαδικό χώρο κατά την διάρκεια του ίδιου αιώνα είχαν ως αποτέλεσμα την εγκατάσταση στην Ύδρα και νέων αποίκων από την Πελοπόννησο, που ενδυνάμωσαν περαιτέρω – πληθυσμιακά και οικονομικά – το νησί.
Μια σειρά παραγόντων στα τέλη του 18ου αιώνα και στις αρχές του 19ουαιώνα, συνέβαλαν στην ακμή της ναυτιλιακής και εμπορικής δραστηριότητας της Ύδρας και κατ” επέκταση στην οικονομική και πνευματική άνθησή της. Οι νέες δυνατότητες που έδωσε στην ελληνική εμπορική ναυτιλία η ρωσοτουρκική συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζί (1774), η εύνοια της Οθωμανικής διοίκησης, η οποία στηριζόταν πολύ στη ναυτική εμπειρία των Υδραίων που υπηρετούσαν στον τουρκικό στόλο, η αυτοδιοίκηση που εξασφάλισε το νησί και ο διορισμός το 1802 του ικανότατου και δραστήριου Γεωργίου Βούλγαρη ως διοικητή και τοποτηρητή των Τούρκων (μπας κοτζάμπασης) και κυρίως η διάσπαση από τους Έλληνες ναυτικούς του αποκλεισμού που είχε επιβάλει η Αγγλία στα λιμάνια της Γαλλικής επικράτειας, κατά την διάρκεια των Ναπολεόντειων πολέμων, για την μεταφορά σιτηρών, σε συνδυασμό με την εξαφάνιση των γαλλικών πλοίων από την ανατολική Μεσόγειο.
Το υψηλό επίπεδο ανάπτυξης της ναυτιλιακής και εμπορικής δραστηριότητας αποδεικνύουν η ίδρυση ναυτικής σχολής με την μετάκληση ιταλών και πορτογάλων δασκάλων για τη συστηματικότερη διδασκαλία της ναυτικής τέχνης, καθώς και η θέσπιση ειδικών νόμων και κανόνων για τη ρύθμιση των σχετικών συναλλαγών.
Στις παραμονές της Επανάστασης του 1821 το νησί είχε πληθυσμό περίπου 28.000 κατοίκους και διέθετε 186 πλοία, εξοπλισμένα με κανόνια για την αντιμετώπιση της πειρατείας και επανδρωμένα με εμπειροπόλεμα πληρώματα. Η επανάσταση στην Ύδρα κηρύχθηκε επισήμως στις 16 Απριλίου 1821 από τον Αντώνιο Οικονόμου και το λαό που έκαμψαν τις επιφυλάξεις των προκρίτων. Το νησί συνέβαλε καθοριστικά στον ναυτικό Αγώνα θυσιάζοντας ανθρώπινες ζωές, πλοία και χρήματα και αναδεικνύοντας ηγέτες και αγωνιστές όπως οι Α. Μιαούλης, Α. Πιπίνος, Ι. και Μ. Τομπάζης, Α. Τσαμαδός, Γ. Σαχίνης, Γ. Σαχτούρης και πολλοί άλλοι. Έντονη ήταν όμως η αντίδραση των ισχυρών της Ύδρας στην προσπάθεια του Ι. Καποδίστρια να καταργήσει τα προνόμια που απολάμβανε το νησί μέχρι τότε.
Μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους και για έναν περίπου αιώνα, η Ύδρα παρά το μικρό μέγεθός της και την εντεινόμενη οικονομική παρακμή της, έδωσε στην πολιτική ζωή της χώρας πέντε πρωθυπουργούς, πολλούς υπουργούς (ιδίως στο Υπουργρίο Ναυτικών), καθώς και τον Νάυαρχο Π. Κουντουριώτη, αρχηγό του ελληνικού στόλου στους Βαλκανικούς πολέμους και προώτο Πρόεδρο της ελληνικής Δημοκρατίας.
Κατά τον 20ο αιώνα οι κάτοικοι ασχολήθηκαν συστηματικά με την αλιεία και την σπογγαλιεία, δραστηριότητα που βαθμιαία περιήλθε σε πλήρη παρακμή και δεν μπόρεσε να περιορίσει την οικονομική και πληθυσμιακή αποδυνάμωση του νησιού. Από την δεκαετία του 1950 ανακάλυψαν την Ύδρα καλλιτέχνες και παραγωγοί κινηματογραφικών ταινιών και έκτοτε το νησί εξελίχθηκε σε κοσμοπολίτικο τουριστικό κέντρο.
Η Ύδρα σήμερα
Ευρισκόμενη σε κοντινή απόσταση από την Πελοπόννησο, η Ύδρα επιφυλάσσει μια έκπληξη στον ανύποπτο επισκέπτη: μια βουτιά στο χρόνο, θα ?λεγες στην Ελλάδα του ?50, τότε που η αισθητική των πόλεων δεν είχε καταστραφεί ακόμα από την επέλαση του τσιμέντου και της πολυκατοικίας.
Το πρώτο πράγμα που αντικρίζει ο επισκέπτης είναι το λιμάνι, χτισμένο κυριολεκτικά από γκρίζα πέτρα. Οι αποχρώσεις του γκρίζου απλώνονται σε ολόκληρη τη χώρα της Ύδρας, δίνοντάς της ένα ιδιαίτερο τοπικό χρώμα.
Τετράτροχα αλλά και δίτροχα οχήματα απαγορεύεται να κυκλοφορούν. Οι μετακινήσεις πραγματοποιούνται με άλογα, μουλάρια και γαϊδούρια, γεγονός που στους κατοίκους των σύγχρονων πόλεων φαντάζει εξωπραγματικό.
Επιβλητικά αρχοντικά κοσμούν το λιμάνι, ενώ προχωρώντας ο επισκέπτης ανακαλύπτει καταστήματα, ταβερνάκια, καφέ, ξενοδοχεία κρυμμένα θαρρείς μέσα στα στενάκια της χώρας. Ανάμεσα σε σπίτια και μαγαζιά ανακαλύπτεις και μικροσκοπικά εκκλησάκια ?γύρω στα 300. Ο αριθμός τους δείχνει την αγάπη και το σεβασμό που τρέφουν οι Υδραίοι για την Ορθοδοξία.
Ο επισκέπτης που δεν έχει πολύ χρόνο στη διάθεσή του θα περιοριστεί στις βόλτες στο λιμάνι και τα γύρω στενάκια ?το λεγόμενο «πέταλο». Θα ήταν λάθος όμως να ταυτίσουμε την Ύδρα με το «πέταλο». Ας μην ξεχνάμε ότι δεν είναι διόλου μικρή σε έκταση.
Η συνοικία του Καμινιού
Ένα φιδογυριστό πέτρινο μονοπάτι πλάι στη θάλασσα οδηγεί στη συνοικία του Καμινιού. Λιγότερο τουριστική σε σχέση με τη χώρα της Ύδρας, διαθέτει περισσότερες μόνιμες κατοικίες και λιγότερα καταστήματα. Ξεχωρίζουν το επιβλητικό κτίριο στο λιμάνι του Καμινιού, που στο παρελθόν λειτουργούσε σαν ταβέρνα και υπήρξε σκηνικό για τα γυρίσματα της ταινίας «Γοργόνες και μάγκες», καθώς και το Castello, εστιατόριο που βρίσκεται στην παρακείμενη παραλία.
Πεζοπορία στην Ύδρα
Αν και από μακριά φαντάζει σαν ένας άγονος, γκρίζος βράχος, στην πραγματικότητα η Ύδρα διαθέτει πράσινα τοπία : αρκεί να ανηφορίσει κανείς στη μονή του προφήτη Ηλία και αμέσως το άγονο σκηνικό αλλάζει.

Πλήθος άλλων διαδρομών διασχίζουν το νησί. Κίτρινα και μαύρα στίγματα καθοδηγούν τον πεζοπόρο υποδεικνύοντάς του τα μονοπάτια.